เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ ถั่งเช่า Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc.
ถั่งเช่า (Chong Cao) ได้รับการยกย่องว่า เป็น ไวอากร้าแห่งเทือกเขาหิมาลัย ถือว่าเป็นสินค้าที่มีมูลค่าสูงของชาวเอเชีย ด้วยคุณสมบัติที่ให้ผลเรื่องการเพิ่มสมรรถภาพทางเพศอันมีชื่อเสียง อาจเรียกในชื่ออื่นได้อีกว่า ตังถั่งเช่า หรือ ตังถั่งแห่เช่า ประกอบด้วย 2 ส่วนคือ ส่วนที่เป็นตัวหนอนของผีเสื้อค้างคาวที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Hepialus armoricanus Oberthiir และส่วนที่เป็นเห็ดซึ่งอยู่บนตัวหนอนผีเสื้อค้างคาว ที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. ที่เป็นเช่นนี้ เพราะหนอน ได้กินสปอร์ของเห็ดเข้าไป อาจจะก่อนหรือหลังที่หนอนจำศีล และสปอร์ก็ไม่ถูกย่อยทำลาย แต่กลับ เจริญในตัวอ่อนของหนอน อาศัยสารอาหารและแร่ธาตุจากตัวหนอน เมื่อถึงฤดูใบไม้ผลิ เห็ดจะเจริญงอก ทะลุออกมาจากส่วนหัวของตัวหนอน มีลักษณะคล้ายกับต้นหญ้าที่งอกขึ้นมาหนึ่งต้น จากลักษณะดังกล่าวทำให้ชาวจีนเรียกถั่งเช่าว่า Chong Cao (worm-grass) ซึ่งหมายถึงหญ้าหนอน โดยเป็นคำเรียกสั้นๆของคำว่า dong chong xia cao ในขณะที่ชาวธิเบตเรียกว่า yartsa gunbu (summer-grass, winter-worm) ซึ่งหมายถึง ฤดูหนาวเป็นหนอน ฤดูร้อนเป็นหญ้า (อ้างอิงที่ 1-3)
ถั่งเช่า พบได้ในแถบทุ่งหญ้าบนภูเขาประเทศจีน (ธิเบต) เนปาล และภูฏาน ที่ระดับความสูง 10,000-12,000 ฟุต จากระดับน้ำทะเล การเก็บถั่งเช่าจะเก็บในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ เมื่อขุดตัวหนอนขึ้นจากดินแล้ว ล้างน้ำให้สะอาด แล้วตากแห้ง มีการใช้ถั่งเช่าอย่างแพร่หลายในประเทศจีนมานานนับศตวรรษ ตำราแพทย์แผนจีนกล่าวว่า ถั่งเช่ามีสรรพคุณทางยาหลายประการ เช่น ส่งเสริมสมรรถภาพทางเพศ ช่วยให้อสุจิแข็งแรง บำรุงให้สตรีมีบุตรง่าย ปรับประจำเดือนให้สมดุล บำรุงร่างกาย บำรุงอวัยวะภายใน เช่น ปอด ตับ และไต เป็นต้น ด้วยเหตุนี้ ชาวจีนจึงนิยมนำถั่งเช่ามาปรุงอาหารเพื่อบำรุงสุขภาพ เช่น นำไปตุ๋นรวมกับเป็ด และไก่
ในทางเภสัชวิทยา สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ มีมากมาย แต่ที่สำคัญ คือ สารคอร์ไดเซพิน (Cordycepin) ซึ่งช่วย เพิ่มการใช้ออกซิเจนของเซลล์อย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มพลังงานในเซลล์ ช่วยเพิ่มเอนไซม์ superoxide dismutase (SOD) ซึ่งป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ในเซลล์ อย่างมาก (อ้างอิงที่ 5 )
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ของ ถั่งเช่า
ถั่งเช่ามีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลายประการ เช่น เพิ่มสมรรถภาพทางเพศ ช่วยปรับสมดุลของร่างกาย ต้านอนุมูลอิสระ กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ลดระดับน้ำตาลในเลือด เพิ่มความแข็งแรง และฟื้นฟูร่างกายในผู้สูงอายุ ผู้ป่วยตับอักเสบ ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ลดไขมันในเลือด และยับยั้งการแบ่งตัว และทำลายมะเร็งได้หลายชนิด โดย สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่สำคัญ คือ สารคอร์ไดเซพิน (Cordycepin) ซึ่ง มี ด้วยกลไกสำคัญ อย่างน้อยสองกลไกคือ ต้านอนุมูลอิสระในเซลล์ ซึ่งพบได้จาการวัดค่า สารต้านอนุมูลอิสระ SOD activity ที่สูงขึ้น และลดค่าของ Lipoperoxidase ( LPO ) ลง และกลไกที่สองคือ ลดการทำงาน ของ Monoamine oxidase –B ( MAO-B) ซึ่งจะมีในเซลล์มากขึ้นเมื่อสูงอายุ สารCordycepin ในถั่งเช่า มีฤทธิ์ MAO-B inhibitor ทำให้ถั่งเช่า เป็นเสมือนยาอายุวัฒนะตัวหนึ่งในระดับเซลล์
ถั่งเช่า ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด ส่งเสริมสมรรถภาพทางเพศชาย บำรุงร่างกาย ในผู้สูงอายุและผู้ป่วย มากมาย (อ้างอิงที่ 1-4) มีการทดลองวิจัย ตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์ ในผู้ป่วย หลายรูปแบบ ที่มีงานวิจัยที่ดี ทั้ง ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคหัวใจวายเรื้อรัง ผู้ป่วยถุงลมโป่งพอง โรคไตวายเรื้อรัง โรคตับอักเสบเรื้อรัง พบว่า ผู้ป่วย จะแข็งแรงขึ้นกว่ากลุ่มที่ได้รับยาหลอก อย่างมีนัยสำคัญทางคลินิก (อ้างอิงที่ 5 )
ถั่งเช่า กับ สมรรถภาพทางเพศ
ในด้านส่งเสริมสมรรถภาพทางเพศชาย มีงานวิจัยเชิงทดลองแบบมีกลุ่มควบคุม (double blind, placebo-controlled clinical trial) กับกลุ่มผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องความรู้สึกทางเพศลดลง (hyposexuality) พบว่าในกลุ่มที่ใช้ถั่งเช่า 3 กรัมต่อวัน เป็นเวลา 40 วัน จำนวน 159 คน ให้ผลดีในเรื่องนี้ 64.1% และยังมีอีกสองการทดลองทางคลีนิคกับผู้ป่วยที่มีปัญหาความรู้สึกทางเพศลดลงก็ให้ผลไปในทางเดียวกันโดยพบว่า การทดลองแรกในกลุ่มที่ใช้ถั่งเช่าจำนวน 189 คน ให้ผลดีในเรื่องนี้ 66.1% ส่วนอีกการทดลองพบว่า กลุ่มที่ใช้ถั่งเช่า 144 คน ให้ผลดีขึ้น 65.3 % (อ้างอิงที่ 4)
ในการศึกษาการใช้ถั่งเช่ากับกลุ่มผู้ชายที่มีปัญหาอวัยวะเพศไม่แข็งตัว จำนวน 22 คน (male patients with impotence) พบว่ามากกว่าหนึ่งในสามสามารถที่จะกลับมามีเพศสัมพันธ์ได้ อีกการทดลองหนึ่งทดลองกับกลุ่มผู้ชายที่มีปัญหาอวัยวะเพศไม่แข็งตัว (Impotent male patients) จำนวน 28 คน พบว่าให้ผลดีขึ้น 64.3% นอกจากนี้ยังมีการศึกษาผลของถั่งเช่า ที่มีต่อสเปริม์ด้วย โดยมีรายงานว่าสามารถเพิ่มจำนวนสเปิร์มในอสุจิได้ 33% ช่วยลดปริมาณสเปิร์มที่ผิดปกติลงได้ 29% และมีอัตราการรอดของสเปิร์มสูงขึ้น 79% (อ้างอิงที่ 4) นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยสนับสนุนว่าการใช้ถั่งเช่าที่ 3 กรัมต่อวัน ช่วยให้ผู้หญิงที่มีปัญหาหมดความรู้สึกทางเพศ (libido) กลับมามีความรู้สึกทางเพศของผู้หญิงได้ 86% (อ้างอิงที่ 4, 5)
ถั่งเช่า ในด้านสุขภาพ ความแข็งแรง ของผู้สูงอายุ
ในด้านสรรพคุณบำรุงร่างกาย มีรายงานศึกษาวิจัยเชิงทดลองแบบมีกลุ่มควบคุม (double blind, placebo-controlled clinical trial) ว่า ช่วยเพิ่มพลัง ลดอาการเหนื่อยล้า โดยมีการศึกษาทางคลีนิคในการใช้ถั่งเช่า 3 กรัม ต่อวัน กับผู้สูงอายุและมีอาการต่างๆ ที่เกิดจากความชรา พบว่า ลดอาการเหนื่อยล้าได้ถึง 92% สามารถทนต่อความหนาวได้ดีขึ้น 89% ลดอาการหน้ามืดตาลายได้ 83% ลดอาการหูอื้อได้ 79% ลดความถี่ของการปวดปัสสาวะตอนกลางคืนได้ 59% (อ้างอิงที่ 4)
ถั่งเช่า ในการต้านมะเร็ง
ฤทธิ์ของสารสกัดถั่งเช่า กับการต้านมะเร็ง เป็นการวิจัยความสามารถของสารสกัด ในการยับยั้งการแบ่งตัว และทำลายเซลล์มะเร็งของมนุษย์ที่เพาะเลี้ยง ได้จริง แก่ สามารถยับยั้งการแบ่งตัว และทำลายเซลล์มะเร็ง ต่อมลูกหมาก (อ้างอิงที่ 6,7 ) เซลล์มะเร็งสมอง Neuroblastoma เซลล์มะเร็งผิวหนัง melanoma (อ้างอิงที่ 8) เซลล์มะเร็งเต้านม (อ้างอิงที่ 9) เซลล์ มะเร็งเม็ดเลือดขาว (อ้างอิงที่ 10) เซลล์ มะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิดCML หรือ Chronic myeloid leukemia (อ้างอิงที่ 11) และเหนี่ยวนำเม็ดเลือดขาวให้ สร้างสารเคมี นำไปสู่การทำลายเซลล์ มะเร็งตับ ของมนุษย์ (อ้างอิงที่ 12)
ถั่งเช่า ในการลดการอักเสบของ ตับ
ฤทธิ์ของ ถั่งเช่า ในลดการอักเสบของ ตับ จาก โรคไวรัสตับอักเสบบี เรื้อรัง มีงานวิจัย คุณประโยชน์นี้ หลายงานวิจัยต่อความสามารถในการลดการทำลายตับ จากสารพิษต่างๆ และต้านการอักเสบของตับจากสารพิษในหนูทดลอง จำนวนมาก ส่วน งานวิจัยในคน มีสองงานวิจัยงานวิจัยแรก ทำในปี 1990 มีผู้ป่วย 33 คน เมื่อได้รับสารสกัดจากถั่งเช่า พบว่ามีการลดการอักเสบ ของตับ ลดลงจริง ทั้งนี้ จากการวัดผลการตรวจเลือด (อ้างอิงที่ 13) อีกงานวิจัย ทำในปี 2012 เป็นการวิจัย เชิงการทดลอง และมีกลุ่มควบคุม ในผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง จำนวน 60 คน ได้รับยาสารสกัดจากถั่งเช่า 40 คน และกลุ่มควบคุม ติดตาม ทั้งจากผลเลือด มีการลดค่าเอนไซม์ ตับอักเสบ อย่างมีนัยสำคัญ และการตรวจชิ้นเนื้อ ลดการอักเสบ ได้ 81% ของผู้ป่วย แลลดการเกิดเนื้อเยือพังผืด ( fibrosis ) อันนำไปสู่ภาวะตับแข็ง ได้ ถึง 52% ของผู้ป่วย (อ้างอิงที่ 14 )
ถั่งเช่ากับ การลดน้ำตาลในเลือด
จากบทความ สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้พูดถึง กรณีศึกษาฤทธิ์ ลดระดับนํ้าตาลในเลือด โดยการให้ผู้ป่ วยเบาหวานรับประทานถั่งเช่าปริมาณ 3 กรัม/วัน พบว่าสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ถึง 95% ในขณะที่กลุ่มที่รักษาด้วยยาแผนปัจจุบัน สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้เพียง 54% ( อ้างอิงที่ 15 )
ผู้เรียบเรียง ยังไม่พบข้อมูลงานวิจัยใน คน เพิ่มเติมไปจากนี้ อย่างไรก็ตาม ถั่งเช่า อาจจะมีผล ในการลดน้ำตาลในเลือด แต่ยังไม่แนะนำ ให้นำไปใช้ในด้านนี้ ให้ถือเป็นข้อควรระวัง เพราะจะรบกวนการรักษาด้วยแพทย์ได้
ถั่งเช่าในผู้ป่วย โรคไต
ในสัตว์ทดลองมีหลายงานวิจัยที่พบว่า สารสกัดจากถั่งเช่า ลดการทำลายไต เมื่อได้รับสารพิษต่างๆ
งานวิจัยในคน มีทั้งในผู้ป่วย ไตวายเรื้อรัง และไตวายฉับพลัน จากยา มีการรวบรวมงานวิจัย จาก Cochrane Database โดยรวบรวม งานวิจัย 22 งานวิจัย ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง รวมผู้ป่วย 1746 คน พบว่ามีศักยภาพในการช่วยลด ซีรัม ครีอาตีนีน และเพิ่ม การทำงานของไต และลดโปรตีนในปัสสาะในผู้ป่วยไตวายได้จริง แต่ผู้วิจัย ได้กล่าวว่า ยังไม่ยืนยันจากงานวิจัยนี้ได้ เต็มที่เพราะบางงานวิจัย มีการออกแบบที่ไม่ดี นัก แต่ศักยภาพนี้มีจริง ( อ้างอิงที่ 16 )
มีงานวิจัย ผู้ป่วยภาวะไตวายเรื้อรัง โดย รับประทานถั่งเช่าปริมาณ 3-5 กรัม/วัน พบว่าถั่งเช่าทำให้การทำงานของไตมีประสิทธิภาพดีขึ้น คุณภาพชีวิตดีขึ้น และมีการเพิ่ม เพิ่มเอนไซม์ superoxide dismutase (SOD) ซึ่งป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ในเซลล์ได้จริง ( อ้างอิงที่ 4 )
มีรายงาน งานวิจัย เชิงทดลอง ในการให้ยาปฏิชีวีนะ Amikacin ซึ่งเป็นยาที่ สามารถทำอันตรายต่อไตได้ ในผู้สูงอายุ 21 คน แบ่งเป็นสองกลุ่ม ๆแรก ให้คู่กับ ถั่งเช่า อีกกลุ่ม คู่กับยาปลอม กลุ่มที่ได้รับยา คู่กับถั่งเช่า มีความเป็นพิษต่อไต น้อยกว่า อย่างมีนัยสำคัญ ( อ้างอิงที่ 17 )
จากเวปไซต์ในการให้ความรู้แก่ประชาชน โดย คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้กกล่าวถึง กรณีศึกษาฤทธิ์ต่อการฟื้นฟูระบบการทำงานของไต โดยให้ผู้ป่วยภาวะไตวายเรื้อรังรับประทานถั่งเช่าปริมาณ 3-5 กรัม/วัน พบว่าถั่งเช่าทำให้การทำงานของไตมีประสิทธิภาพดีขึ้น และพบว่าหลังจากให้ผู้ป่วยรับประทานถั่งเช่าต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน 1 เดือน สามารถช่วยลดอาการแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่เกิดจากภาวะไตวาย ได้แก่ ลดความดันโลหิต ลดระดับโปรตีนในปัสสาวะ ลดการเกิดภาวะโลหิตจาง และช่วยเพิ่มเอนไซม์ superoxide dismutase (SOD) ซึ่งป็นสารต้านอนุมูลอิสระ และมีรายงานว่าการให้ผู้ป่วยที่การทำงานของไตบกพร่องจากการใช้ยา gentamicin รับประทานถั่งเช่า 4.5 กรัม/วัน มีผลทำให้ระบบการทำงานของไตดีขึ้นเป็นปกติ 89 % เปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมหลังจากรับประทานถั่งเช่าภายใน 6 วัน ( อ้างอิงที่ 15)
ถั่งเช่า ต่อการลดไขมันในเลือด
ถั่งเช่า ลดไขมันในเลือดได้ มีงานวิจัยทั้งในสัตว์ทดลอง และในคน อีกมากมายที่สนับสนุนเรื่องนี้ มีการศึกษาแบบมีกลุ่มควบคุม ( Double-blind, placebo-controlled trial ) โดย Shao และคณะในปี 1990 ในผู้ป่วย 273 คน ได้รับถั่งเช่า 3 กรัมต่อวัน เป็นเวลาสองเดือนสามารถลดไขมัน โคเลสเตอรอลได้ 15% ไตรกลีเซอไรด์ได้ 9.2 % และเพิ่มไขมันดี HDL 27%
นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยของ Qin และคณะในปี 1995 ในผู้ป่วย 62 คน ได้รับถั่งเช่า 3 กรัมต่อวัน เป็นเวลา1 เดือนสามารถลดไขมัน โคเลสเตอรอลได้ 16% ไตรกลีเซอไรด์ได้ 26 % และเพิ่มไขมันดี HDL 30%
งานวิจัยของ Che และ Lin ในปี 1996 ในผู้ป่วย 20 คน ได้รับถั่งเช่า 3 กรัมต่อวัน เป็นเวลา 2 เดือนสามารถลดไขมัน โคเลสเตอรอลได้ 21% ไตรกลีเซอไรด์ได้ 21 % งานวิจัยของ Tong ในปี 1990 ได้รับถั่งเช่า 3 กรัมต่อวัน เป็นเวลา 2เดือนสามารถลดไขมัน โคเลสเตอรอลได้ 9.7% ไตรกลีเซอไรด์ได้ 20.5 % และเพิ่มไขมันดี HDL 26.7% (อ้างอิงที่ 4)
ข้อควรระวัง
ถั่งเช่า มีงานวิจัยที่ดี และอาจจะมีประโยชน์ ในผู้สูงอายุ และผู้ป่วย อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เกิดความปลอดภัยสูงสุด โรคที่ ควรปรึกษาแพทย์ และควรต้องได้รับการตรวจเลือด ร่างกาย เป็นระยะ ได้แก่
1. ผู้ป่วยเบาหวาน เนื่องจากถั่งเช่า อาจจะมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือดได้ อาจจะไปเสริมฤทธิ์กับยาลดน้ำตาลในเลือด
2. สตรีที่มีปัญหาทาง มดลูก รังไข่ เต้านม เช่น ถุงน้ำ เนื้องอก ก้อน ซิสต์
3. ผู้ป่วยตับอักเสบ จากไวรัสตับอักเสบบี เรื้อรัง ที่อาการไม่มาก
ข้อห้าม
ถือเป็นข้อห้าม เพราะไม่มีงานวิจัยที่ดีพอ จะรองรับความป
